ستاره ها کراتی سوزان و متشکل از گازهای ملتهب هستند که بر خلاف سیارات، از خود گرما و نور ساطع می کنند.
خورشید ما نیز یک ستاره است. با اینکه یک میلیون برابر بزرگتر از زمین است، اما ستاره بزرگی به حساب نمی آید و در کیهان ستاره های بسیار بزرگتر از خورشید هم یافت میشود. پس از خورشید نزدیکترین ستاره به ما بیش از 4 سال نوری فاصله دارد.
"توضیح ضروری: سال نوری مقیاس زمان نیست، بلکه مقیاس مسافت و برابر با 300 هزار کیلومتر است که نور در هر ثانیه میپیماید. بنابراین یک سال نوری مسافتی بالغ بر 10 میلیون میلیون کیلومتر است."
برخی از ستاره هایی که در شب میبینیم به صدها هزار سال نوری هم میرسد.
کوچکترین ستاره های درخشان، کوتوله های سفید(white dwarfs) نام دارند. با اینکه این ستاره ها تقریبا هم اندازه زمین هستند، جرم و چگالی زیادی دارند. از طرفی بعضی ستاره های در حال مرگ بسیار بزرگ و غول آسا هستند. بزرگی تعدادی از این ابرغول ها(super giant) به 50 میلیون برابر خورشید میرسد. بعضی از ستاره ها که ما آنها را ابرنواختر(supernova) مینامیم، ناگهان به اندازه هزاران برابر خورشید میدرخشند و سپس به تاریکی میگرایند و به ستاره نوترونی(neutron star) یا سیاهچاله(black hole) تبدیل میشوند.
خصوصیات مشترک ستاره ها
1-دما و طیف
اگر شما یک میله فلزی را داغ کنید، ابتدا رنگ آن قرمز میشود و اگر آن را بیشتر حرارت دهید رنگ میله به ترتیب زرد، نارنجی، سفید و در نهایت رنگشان آبی خواهد شد. این قضیه درباره ستارگان نیز صادق است. بعضی ستاره ها بسیار داغ و برخی سرد هستند. دمای ستاره ها را از روی رنگشان میتوان تشخیص داد. یک ستاره آبی، از ستاره زرد و ستاره زرد از ستاره قرمز داغتر است. اخترشناسان از روی رنگ یک ستاره میتوانند به طور تقریبی دمای سطح آن را تعیین کنند. دمای سطح ستاره های زرد رنگ(مانند خورشید) حدود 6000 درجه، و دمای سطحی ستاره های سرخ و تقریبا سرد حدود 3000 درجه است. از طرفی دمای سطحی ستاره های آبی رنگ، بسیار بالاست و تا 50 هزار درجه سانتی گراد هم میرسد.
هر جسم داغ طیفی از امواج الکترومغناطیس ساطع میکند. البته چشم ما قادر است فقط بخشی از این طیف را در محدوده نور مرئی ببیند. به همین دلیل دانشمندان برای مشاهده طیف کامل این امواج، از وسیله ای به نام طیف نگار(spectrometer) استفاده میکنند.
با علم به اینکه هر اتم داغ و ملتهب، امواجی با طول موج مشخص از خود ساطع میکند و اینکه اتم هر عنصر دقیقا همان طول موج را از نور پیوسته جذب میکندکه هنگام برانگیخته شدن، آن را تابش میکند، اخترشناسان توانسته اند به کمک نوع خاصی از طیف نگارها، به عناصر موجود در گازهای داغ جوّ ستاره های نزدیک مانند خورسید، و همچنین توده گازهای سرد و شناوری که در سر راه تابش نور ستاره ها به زمین قرار دارند، پی ببرند.
1-دما و طیف
اگر شما یک میله فلزی را داغ کنید، ابتدا رنگ آن قرمز میشود و اگر آن را بیشتر حرارت دهید رنگ میله به ترتیب زرد، نارنجی، سفید و در نهایت رنگشان آبی خواهد شد. این قضیه درباره ستارگان نیز صادق است. بعضی ستاره ها بسیار داغ و برخی سرد هستند. دمای ستاره ها را از روی رنگشان میتوان تشخیص داد. یک ستاره آبی، از ستاره زرد و ستاره زرد از ستاره قرمز داغتر است. اخترشناسان از روی رنگ یک ستاره میتوانند به طور تقریبی دمای سطح آن را تعیین کنند. دمای سطح ستاره های زرد رنگ(مانند خورشید) حدود 6000 درجه، و دمای سطحی ستاره های سرخ و تقریبا سرد حدود 3000 درجه است. از طرفی دمای سطحی ستاره های آبی رنگ، بسیار بالاست و تا 50 هزار درجه سانتی گراد هم میرسد.
هر جسم داغ طیفی از امواج الکترومغناطیس ساطع میکند. البته چشم ما قادر است فقط بخشی از این طیف را در محدوده نور مرئی ببیند. به همین دلیل دانشمندان برای مشاهده طیف کامل این امواج، از وسیله ای به نام طیف نگار(spectrometer) استفاده میکنند.
با علم به اینکه هر اتم داغ و ملتهب، امواجی با طول موج مشخص از خود ساطع میکند و اینکه اتم هر عنصر دقیقا همان طول موج را از نور پیوسته جذب میکندکه هنگام برانگیخته شدن، آن را تابش میکند، اخترشناسان توانسته اند به کمک نوع خاصی از طیف نگارها، به عناصر موجود در گازهای داغ جوّ ستاره های نزدیک مانند خورسید، و همچنین توده گازهای سرد و شناوری که در سر راه تابش نور ستاره ها به زمین قرار دارند، پی ببرند.
خصوصیات مشترک ستاره ها
2-روشنایی، درخشش و بزرگی
با نگاه کردن به آسمان شب، میپندارید که همه ستاره ها در یک صفحه بزرگ و با فاصله مساوی از زمین قرار دارند. در حالی که بیشتر این ستاره ها میلیونها کیلومتر از هم فاصله دارند. بعضی از ستاره ها روشنتر از بقیه به نظر میرسند، در حالی که ممکن است ستاره ای که کم نور تر است، از ستاره درخشان مجاورش، بزرگتر باشد.
دو عامل درخشندگی و فاصله از ما، میزان روشنایی ستاره را تعیین میکند. برای مثال، یک نورافکن بیش از یک چراغ قوه قلمی نور دارد، لذا درخشنده تر است. اما اگر همین نورافکن در فاصله 10 کیلومتری ما باشد، دیگر حتی روشنایی چراغ قوه کوچک را هم ندارد، زیرا هرچه فاصله منبع نور از ما بیشتر باشد، شدت نور ان کاهش می یابد. این موضوع در مورد ستاره ها نیز صادق است.
درخشش ستاره به اندازه و بزرگی آن هم بستگی دارد. هرچه ستاره بزرگتر باشد، انرژی بیشتری دارد و در نتیجه درخشش آن هم بیشتر است.
2-روشنایی، درخشش و بزرگی
با نگاه کردن به آسمان شب، میپندارید که همه ستاره ها در یک صفحه بزرگ و با فاصله مساوی از زمین قرار دارند. در حالی که بیشتر این ستاره ها میلیونها کیلومتر از هم فاصله دارند. بعضی از ستاره ها روشنتر از بقیه به نظر میرسند، در حالی که ممکن است ستاره ای که کم نور تر است، از ستاره درخشان مجاورش، بزرگتر باشد.
دو عامل درخشندگی و فاصله از ما، میزان روشنایی ستاره را تعیین میکند. برای مثال، یک نورافکن بیش از یک چراغ قوه قلمی نور دارد، لذا درخشنده تر است. اما اگر همین نورافکن در فاصله 10 کیلومتری ما باشد، دیگر حتی روشنایی چراغ قوه کوچک را هم ندارد، زیرا هرچه فاصله منبع نور از ما بیشتر باشد، شدت نور ان کاهش می یابد. این موضوع در مورد ستاره ها نیز صادق است.
درخشش ستاره به اندازه و بزرگی آن هم بستگی دارد. هرچه ستاره بزرگتر باشد، انرژی بیشتری دارد و در نتیجه درخشش آن هم بیشتر است.
خصوصیات مشترک ستاره ها
3-سرعت و جهت حرکت
ستاره ها هم مانند همه اجرام کیهانی حرکت میکنند. حرکت ستاره ها بر طول موج نور ارسالی آنها اثر میگذارد. درست شبیه صدای آژیر یک ماشین آتش نشانی که در هنگام نزدیک شدن به ما صدای زیرتری نسبت به زمان دور شدن از ما دارد. این پدیده اثر دوپلر(doppler) نام دارد.
با اندازه گیری طیف ستاره و مقایسه آن با طیف استاندارد، میتوان جهت و سرعت حرکت ستاره را اندازه گیری کرد. اگر طیف تابش شده از ستاره به سمت رنگ آبی جا به جا شود، ستاره در حال نزدیک شدن به ما است و اگر این طیف به سمت رنگ قرمز حرکت کند، به این معنی است که ستاره در حال دور شدن از ما است.
3-سرعت و جهت حرکت
ستاره ها هم مانند همه اجرام کیهانی حرکت میکنند. حرکت ستاره ها بر طول موج نور ارسالی آنها اثر میگذارد. درست شبیه صدای آژیر یک ماشین آتش نشانی که در هنگام نزدیک شدن به ما صدای زیرتری نسبت به زمان دور شدن از ما دارد. این پدیده اثر دوپلر(doppler) نام دارد.
با اندازه گیری طیف ستاره و مقایسه آن با طیف استاندارد، میتوان جهت و سرعت حرکت ستاره را اندازه گیری کرد. اگر طیف تابش شده از ستاره به سمت رنگ آبی جا به جا شود، ستاره در حال نزدیک شدن به ما است و اگر این طیف به سمت رنگ قرمز حرکت کند، به این معنی است که ستاره در حال دور شدن از ما است.
منبع:ستاره شناسی و نجوم
.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر